Dòng Sông Mẹ

Bình thơ Giang Hoa

Nữ sĩ Giang Hoa làm bài thơ “Dòng Sông Mẹ“ theo lối trường thiên tứ tuyệt, thể thơ mới đã có từ thời tiền chiến, nhờ sự sáng tạo của các thi sĩ Việt Nam thời đó gọi là thơ mới niêm luật như 4 câu thơ đường luật cắt ra không cần đối câu đối chữ, dài ngắn tùy theo người viết. Tôi ngẫm nghĩ cách bình thơ mới mà cổ kim xưa nay như chưa hề có ai từng làm. Tôi gọi kiểu cách mới này là dùng thơ để bình thơ. Sau khi đọc xong bài thơ của Giang Hoa tôi đã sáng tác luôn ra thơ lục bát và song thất lục bát để phụ họa theo ý Giang Hoa, làm rõ nét nổi bật thêm cảm xúc hồn thơ thiếu phụ, dày dạn trường đời và trường tình, cũng như nghệ thuật tu từ.

“Nhớ năm xưa bỏ xứ xa quê

Đã rất lâu nay muốn trở về

Nhớ chiếc xuồng đưa ngày mẹ tiễn

Nhớ con đò đứng chống triền đê“

Nữ sĩ đã đặt mình vào hoàn cảnh tâm trạng của người xa quê hương bản quán, nay trở về quê mẹ, bên dòng sông thương nhớ thuở nào. Nhớ chiếc xuồng ba lá, cây cỏ xinh tươi, lòng người cũng cảm thấy hụt hẫng chơi vơi, từ triền đê con đò, điệu hò lả lơi mờ ảo…

Giang Hoa viết bài thơ thương nhớ

Quê hương mình cây cỏ xinh tươi

Lòng người viễn xứ chơi vơi

Bướm ong dìu dặt lả lơi điệu hò

Biết bao kỷ niệm dồn dập vấn vương, như điệu ru con ngủ, bóng mẹ hình cha, bên bếp lửa hồng

Bao năm xa cách cố hương

Hôm nay trở lại vấn vương quê nhà

Âú thơ ôm ấp mẹ cha

Cù lao chín chữ tương cà muối dưa

“Nhìn theo vóc dáng người con trẻ

Bóng ngã theo dòng giữa nắng trưa

Nhớ gốc rạ hàng tre xóm cũ

Nhớ làn khói phủ mái nhà xưa“

Quê hương là chùm khế ngọt, như ai đó từng viết vậy mà hát thành bài ca. Nay trở lại vẫn dòng sông năm xưa, nụ cười con gái phảng phất như hoa, mưa rơi rơi, sương rơi rơi, lá vàng xào xạc, tiếng gà xao xác thân quen….

Dòng nước chảy chuyến đò năm ấy

Mộng hồn xưa vui thấy hoa cười

Trời xanh giọt lệ mưa rơi

Hôm nay trở lại bóng người đi xa

Hàng tre, cây dâm bụt, bụi cỏ may bên đường in dấu chân người phong sương, tiếng đờn gọi hồn gợi tình vẫn nhắn nhủ thiết tha.

Tiếng gà xao xác ban trưa

Hàng tre xõa tóc đò đưa mái chèo

Dòng sông bờ liễu hắt heo

Trăng treo đầu ngõ xóm nghèo đờn ca

“Tận ấy năm rời xa xứ sở

Đời phiêu bạc chẳng biết về đâu

Đếm thời gian qua từng mắt lệ

Ngoảnh mặt lại tóc đã hai màu“

Bao năm xa cách nay trở lại quê nhà, phong cảnh tuy đã đổi thay ít nhiều, bản thân ta cũng già nua khắc khổ như cái chõng tre ngơ ngác, nhưng lòng vẫn chứa chan vì nơi đây là nơi ta sinh thành, dù khổ đau nghèo đói vẫn là quê hương tiên tổ ngàn đời của ta.

Tóc héo úa cửa nhà xơ xác

Nền gạch trơ ngơ ngác chõng tre

Vẳng nghe tu hú gọi hè

Đàn gà cung cúc tiếng ve giận hờn

Nơi mà mẹ cha ta tần tảo sớm khuya, chắt chiu từng hạt gạo nuôi nấng ta nên người.

Ruộng sâu cò trắng bao la

Từ đâu giông tố sơn hà lầm than

Dù sao tôi vẫn chứa chan

Chôn nhau cắt rốn nồng nàn nhớ thương

“Đứng giữa nền xưa tường gạch úa

Bàn thờ cha mẹ khói vàng bay

Căn nhà trơ trọi không gian trống

Chiếc võng đong đưa nhớ những ngày“

Da diết quá cung đờn tao ngộ

Dạ hoài lang thiên cổ hành vân

Mặn mà chuyện cũ ái ân

Trán nhăn tư lự tủi thân má đào

Cùng trường hoa bướm yêu đương

Đào xuân nảy lộc nõn nường hương bay

Lòng tôi ngây ngất đắm say

Ngờ đâu cách biệt đắng cay phũ phàng

“Tiếng mẹ à ơi đọng nghĩa đầy

Hành trang gói trọn với niềm cay

Mang hồn quê gánh đời rong ruổi

Rồi giật mình thân đã hóa gầy “

Đời lữ khách lao đao đây đó

Mấy chục năm vàng võ ánh trăng

Trách chi Nguyệt Lão xích thằng

Khói hương nghi ngút đất bằng mồ hoang

Ai xui khiến thiếp phụ chàng

Cánh chim phiêu bạt dở dang mối tình

Xót xa hồi tưởng dáng hình

Điệu hò mái đẩy lục bình buồn trôi

“Mấy chục năm miền lang bạt gió

Chuyền đò ngược dặm nẻo gian truân

Tiếng quê hương vọng qua dòng chảy

Ủ ấm lòng ta giọt sữa ngần“

Cánh đồng vắng bẽ bàng cò trắng

Vành khăn tang cay đắng xót xa

Ai xui cách biệt mẹ cha

Bâng khuâng kỷ niệm xế tà tịch dương

Đời người con gái thế thôi

Mười hai bến nước xa xôi cánh chuồn

Chiều tà day dứt hoàng hôn

Bao nhiêu kỷ niệm vùi chôn đáy mồ

“Nhìn nấm mộ hàng cây liễu rủ

Người nằm đó dứt bỏ phù du

Thời gian phủ lớp vàng cây cỏ

Sương khói loãng bay giữa mịt mù“

Hàng liễu rủ vấn vương ai oán

Bến sông buồn ngao ngán nhìn quanh

Chôn nhau cắt rốn sao đành

Bước chân lầm lũi kinh thành mù sương!

Dấn thân tạo dựng cơ đồ

Phong trần dầu dãi giang hồ kể chi

Lạc loài như cánh chim di

Tủi thân lữ khách ra đi không về…!

Người ta dùng văn xuôi để bình thơ, thì tôi dùng văn vần hay xúc cảm thành thơ để bình thơ mục đích ý nghĩa có khác gì nhau? Lối bình này ít lời ít chữ, bạn đọc không cảm thấy độc đáo thú vị sao?

29.11.2018 Lu Hà